Premiera e-booka "Ekologie Kultury"

PREMIERA e-booka “Ekologie Kultury” | Polska 

E-book „Ekologie kultury. Jak sztuka i instytucje kultury mogą włączyć się w działania proklimatyczne i proekologiczne”

Autorzy: Janusz Adam Biedrzycki, Paweł Błęcki, Małgorzata Ćwikła, Diana Lelonek, Zofia Smolarska, Wacław Sobaszek, Joanna Tabaka

Redakcja: Zofia Smolarska

Pomysł i koordynacja: Janusz Adam Biedrzycki

Skład, opracowanie graficzne: Filip Appel / Dobry Format

Współpraca: Cecylia Trafas (transkrypcja)

Publikacja powstała w ra­mach pro­gra­mu Prze­strze­nie Sztu­ki Łódź - Te­atr 2023

Data: 26 sierpnia 2023 / sobota

Godzina: 10:00

Miejsce: Sala C_101, Art_Inkubator w Fabryce Sztuki w Łodzi, ul. Tymienieckiego 3 

Wstęp: bezpłatny / konieczna wcześniejsza rezerwacja miejsc i odbiór bezpłatnych wejściówek

Rezerwacja bezpłatnych wejściówek: od 21 lip­ca 2023 / przez in­ter­ne­to­wy FOR­MU­LARZ RE­ZER­WA­CYJ­NY

Odbiór bezpłatnych wejściówek: od 21 lipca 2023 / w biurze festiwalowym 

OPIS E-BOOKA

E-book „Ekologie kultury. Jak sztuka i instytucje kultury mogą włączyć się w działania proklimatyczne i proekologiczne” powstał w wyniku zapisu rozmów, podczas panelu dyskusyjnego „Ekologie Kultury”, który odbył się 21 sierpnia 2022 w ramach Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Retroperspektywy 2022: POCZĄTEK NOWEGO ŚWIATA”.

Z inicjatywy kuratora tego wydarzenia - Janusza Adama Biedrzyckiego - do pa­ne­lu za­pro­si­li­śmy spe­cja­li­stów, prak­ty­ków i teo­re­ty­ków z róż­nych śro­do­wisk na­uko­wych i ar­ty­stycz­nych, któ­rzy dzia­ła­ją na rzecz zmia­ny pa­ra­dyg­ma­tu eko­lo­gicz­ne­go w in­sty­tu­cjach kul­tu­ry: Jo­an­nę Ta­ba­kę, Dia­nę Le­no­nek, Mał­go­rza­tę Ćwi­kłę, Paw­ła Błęc­kie­go, Wa­cła­wa So­basz­ka. Panel moderowała Zofia Smolarska, która jest odpowiedzialna za redakcję e-booka.

Pod­czas pa­ne­lu poruszaliśmy te­ma­ty związane z badaniami i poszukiwaniami zaproszonych gościń i gości. Wyszliśmy z założenia, że rolą współczesnej kultury jest poszukiwanie nowych rozwiązań i inspirowanie do przeciwstawiania się mechanizmom gospodarki kapitalistycznej, która opiera się na nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych. Wierzymy, że osoby działające w obszarze kultury powinny aktywizować oraz inspirować swoje społeczności do dbałości o relacje między człowiekiem a naturą. Zaproszone uczestniczki i uczestnicy poruszali kwestie m.in. o partycypacyjnej roli ekologii w sztuce, na przykładach działalności edukacyjno-artystycznej Pawła Błęckiego. O sztuce i projektach w obszarze biosfery i bioartu, wyjścia poza antropocen z Dianą Lelonek. Małgorzata Ćwikła przedstawiła precyzyjne i interesujące badania dotyczące śladu węglowego wytwarzanego przez instytucje kultury. Wacław Sobaszek opowiadał o działalności teatru w kontekście ekologii kultury na Podlasiu, w środowisku ludzi działających w ramach kryzysu humanitarneg, a Joanna Tabaka o ekologicznych rozwiązaniach dla instytucji kultury. Podzieliliśmy się też naszymi doświadczeniami ekologicznymi, które zastosowaliśmy w wybranych projektach edukacyjno-artystycznych Teatru CHOREA. Chcemy kontynuować i rozwijać wątki poruszone w e-booku podczas kolejnych spotkań dyskusyjnych organizowanych podczas Festiwalu Retroperspektywy.

WSTĘP DO E-BOOKA

Rzeczywistość wokół nas zmienia się diametralnie, a otaczający nas klimat jest w krytycznym stanie. Zrujnowane ekosystemy, niestabilność ekologiczna, wymieranie gatunków, zbyt duża eksploatacja zasobów naturalnych - to niezaprzeczalne fakty, oparte na wynikach badań naukowych. Trwamy w impasie, choć sytuacja wymaga natychmiastowych rozwiązań. Kryzys klimatyczny niesie za sobą poważne problemy ekonomiczne, społeczne i polityczne. Jakie konkretne działania mogą podjąć ludzie kultury, aby osiągnąć rzeczywisty zwrot ku lepszemu? I jaką rolę w tym działaniu mają przyjąć instytucje kultury? W jaki sposób kultura może przyczynić się do kształtowania nowych sposobów myślenia o klimacie i ekologii?

Wychodzimy z założenia, że rolą współczesnej kultury jest poszukiwanie nowych rozwiązań i inspirowanie do przeciwstawiania się mechanizmom gospodarki kapitalistycznej, która opiera się na nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych. Wierzymy, że osoby działające w obszarze kultury, powinny aktywizować oraz inspirować społeczności do dbałości o relacje między człowiekiem a naturą. Widzimy pilną potrzebę refleksji nad tym, dlaczego instytucje kultury powinny działać na rzecz ochrony środowiska oraz jak budować i rozwijać świadomość oraz postawy proekologiczne zarówno wśród pracowników_czek instytucji, jak i wśród odbiorców_czyń ich działań. Mamy nadzieję, że ta publikacja będzie źródłem praktycznych rozwiązań i inspiracją dla szerokiego grona osób działających na rzecz kultury w instytucjach, w tym osób nimi zarządzających, do poszerzenia i pogłębienia działań na rzecz klimatu.

E-book ten jest zredagowanym i uzupełnionym zapisem rozmowy panelowej, która miała miejsce 21 sierpnia 2022 roku, w ramach XI edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Retroperspektywy, w łódzkiej Fabryce Sztuki. Do zaprezentowania własnej pracy zaprosiliśmy praktyków_czki oraz teoretyków_czki z różnych środowisk naukowych i artystycznych, którzy działają na rzecz zmiany paradygmatu ekologicznego w instytucjach kultury: Pawła Błęckiego, Małgorzatę Ćwikłę, Dianę Lelonek, Wacława Sobaszka oraz Joannę Tabakę. W rozmowie wziął udział także jej kurator Janusz Adam Biedrzycki, a panel moderowała Zofia Smolarska. Planujemy kontynuować wątki tu poruszone podczas kolejnych edycji Festiwalu RPS. 

INFORMACJE O TWÓRCACH

Zo­fia Smo­lar­ska - te­atro­loż­ka i ba­dacz­ka spo­łecz­na. Au­tor­ka książ­ki “Ri­mi­ni Pro­to­koll. Śle­pe ulicz­ki te­atru par­ty­cy­pa­cyj­ne­go” (2017). W pra­cy dok­tor­skiej (2020) pod­ję­ła te­mat eko­lo­gii spo­łecz­nej w te­atrze, ba­da­jąc pro­ces twór­czy z per­spek­ty­wy rze­mieśl­ni­ków te­atral­nych. W la­tach 2016-2022 wy­kła­da­ła w Aka­de­mii Te­atral­nej im. Alek­san­dra Ze­lwe­ro­wi­cza w War­sza­wie. Obec­nie pra­cu­je w In­sty­tu­cie Sztu­ki Pol­skiej Aka­de­mii Nauk. Wśród jej za­in­te­re­so­wań ba­daw­czych są or­ga­ni­za­cyj­ne aspek­ty twór­czo­ści, ana­li­za pro­ce­sów twór­czych, sztu­ka par­ty­cy­pa­cyj­na, so­cjo­lo­gia sztu­ki i edu­ka­cji ar­ty­stycz­nej, a tak­że eko­lo­gia kul­tu­ry. Jako asy­stent­ka re­ży­se­rów wspó­pra­co­wa­ła m.in. z ko­lek­ty­wem Ri­mi­ni Pro­to­koll i Edith Kal­dor. 

Ja­nusz Adam Bie­drzyc­ki - ku­ra­tor spo­tka­nia. Ak­tor, tan­cerz, cho­re­ograf, in­struk­tor te­atral­ny, re­ży­ser. Ab­sol­went Wy­dzia­łu Hu­ma­ni­stycz­ne­go, spe­cja­li­za­cja: Kul­tu­ro­znaw­stwo, Folk­lo­ry­sty­ka i Et­no­lo­gia, Te­atro­lo­gia i Fil­mo­znaw­stwo na Uni­wer­sy­te­cie Ma­rii Cu­rie Skło­dow­skiej w Lu­bli­nie. Ab­sol­went Za­rzą­dza­nia Kul­tu­rą, In­sty­tu­tu Teo­rii Li­te­ra­tu­ry, Te­atru i Sztuk Au­dio­wi­zu­al­nych Uni­wer­sy­te­tu Łódz­kie­go. Uczest­nik kur­su “Pe­da­gog w Te­atrze” or­ga­ni­zo­wa­ne­go przez In­sty­tut Te­atral­ny im. Zbi­gnie­wa Ra­szew­skie­go w War­sza­wie. Współ­za­ło­ży­ciel i czło­nek Te­atru CHO­REA. Sty­pen­dy­sta Mi­ni­stra Kul­tu­ry i Dzie­dzic­twa Na­ro­do­we­go w la­tach: 2010 i 2014, a tak­że Urzę­du Mia­sta Ło­dzi w la­tach: 2013, 2017 i 2022. Współ­twór­ca pod­ręcz­ni­ka “Tre­ning fi­zycz­ny ak­to­ra - od dzia­łań in­dy­wi­du­al­nych do ze­spo­łu” (2015), stwo­rzo­ne­go we współ­pra­cy z PWS­FTViT, przy wspar­ciu NI­MiT.  Od 2007 roku in­struk­tor i edu­ka­tor w Fa­bry­ce Sztu­ki, au­tor wie­lu warsz­ta­tów i pro­jek­tów edu­ka­cyj­nych dla dzie­ci, mło­dzie­ży i do­ro­słych. Po­my­sło­daw­ca i re­ali­za­tor cy­klu warsz­ta­tów in­ter­dy­scy­pli­nar­nych “La­bo­ra­to­rium Kre­atyw­ne­go Dzia­ła­nia” (edy­cje: 2019, 2020, 2021). Za­ło­ży­ciel i li­der Se­nio­ral­no-Mło­dzie­żo­wej Gru­py Te­atral­nej CHO­REA. Od 2022 roku czło­nek Związ­ku Ar­ty­stów Scen Pol­skich. Ku­ra­tor spo­tkań dys­ku­syj­nych: “Eko­lo­gie Kul­tu­ry” w 2022 roku, oraz  “Eko­lo­gie Kul­tu­ry II. Edu­ka­cja” w 2023 roku.

Jo­an­na Ta­ba­ka - eko­edu­ka­tor­ka, tre­ner­ka, blo­ger­ka i eks­pert­ka ds. pro­mo­cji, wo­lon­ta­ria­tu i roz­wo­ju pu­blicz­no­ści w kul­tu­rze. Współ­pra­co­wa­ła z Urzę­dem m.st. War­sza­wy, w za­kre­sie ko­mu­ni­ka­cji ofer­ty skie­ro­wa­nej do miesz­kań­ców 60+. Po­dwój­na sty­pen­dyst­ka Mi­ni­stra Kul­tu­ry i Dzie­dzic­twa Na­ro­do­we­go. Au­tor­ka m.in. pu­bli­ka­cji „Zie­lo­na In­sty­tu­cja Kul­tu­ry. O sta­wa­niu się miej­scem kul­tu­ry przy­ja­znym na­tu­rze”. Mi­ło­śnicz­ka ro­we­ru, fo­cac­ci i sau­ny.

Dia­na Le­lo­nek - ar­tyst­ka wi­zu­al­na, au­tor­ka prac z po­gra­ni­cza fo­to­gra­fii, in­sta­la­cji i bio­ar­tu. Lau­re­at­ka na­gro­dy ar­ty­stycz­nej fun­da­cji Vor­dem­ber­ge-Gil­de­wart oraz Pasz­por­tów Po­li­ty­ki 2018. Ukoń­czy­ła stu­dia w ka­te­drze fo­to­gra­fii na Wy­dzia­le Ko­mu­ni­ka­cji Me­dial­nej Uni­wer­sy­te­tu Ar­ty­stycz­ne­go w Po­zna­niu. Obec­nie jest na stu­diach dok­to­ranc­kich i jest asy­stent­ką w Pra­cow­ni Fo­to­gra­fii Mul­ti­me­dial­nej. Głów­ny nurt ar­tyst­ki to re­la­cja czło­wie­ka i śro­do­wi­ska, czy też mó­wiąc bar­dziej gór­no­lot­nie - kul­tu­ry i na­tu­ry. Swo­je pra­ce wy­sta­wia­ła m.in. w Cen­trum Sztu­ki Współ­cze­snej w War­sza­wie (2015); Na­ro­do­wym Mu­zeum Sztu­ki i Kul­tu­ry My­stet­skyi Ar­se­nal w Ki­jo­wie (2017); Quad Gal­le­ry w Der­by (2016); Mu­sée de l’Ely­sée w Lo­zan­nie (2015); Na­ro­do­wym Cen­trum Sztu­ki w Mek­sy­ku (2016).

Mał­go­rza­ta Ćwi­kła - dok­tor nauk hu­ma­ni­stycz­nych w dys­cy­pli­nie nauk o za­rzą­dza­niu. Za­wo­do­wo zwią­za­na z In­sty­tu­tem Kul­tu­ry UJ. Zaj­mu­je się pro­jek­ty­za­cją sek­to­ra kul­tu­ry, me­to­do­lo­gią ba­dań ja­ko­ścio­wych w za­rzą­dza­niu oraz mi­sją kul­tu­ry w dą­że­niu do zero emi­syj­no­ści. W ostat­nich la­tach pra­co­wa­ła przy pro­jek­tach na­uko­wych ma­ją­cych na celu okre­śle­nie śla­du wę­glo­we­go przed­sta­wień te­atral­nych, te­sto­wa­nie post­hu­ma­ni­stycz­nych po­dejść me­to­do­lo­gicz­nych w ba­da­niu kul­tu­ry oraz re­ali­za­cję ko­kre­acyj­nych dzia­łań od­dol­nych, do­ty­czą­cych orien­ta­cji cyr­ku­lar­nej w obiek­tach dzie­dzic­twa kul­tu­ro­we­go. Re­dak­tor na­czel­na cza­so­pi­sma na­uko­we­go „Za­rzą­dza­nie w Kul­tu­rze”.

Pa­weł Błęc­ki - uro­dzo­ny w Gdań­sku. Fo­to­graf, rzeź­biarz, au­tor obiek­tów i in­sta­la­cji. Dok­to­rant na ASP w Kra­ko­wie (w pra­cow­ni dr hab. Iwo­ny Dem­ko). Ab­sol­went In­ter­me­diów na Uni­wer­sy­te­cie Ar­ty­stycz­nym w Po­zna­niu (dy­plom u prof. Pio­tra Kur­ki) oraz Fo­to­gra­fii na Aka­de­mii Sztuk Pięk­nych w Gdań­sku. Stu­dio­wał rów­nież ar­che­olo­gię i kul­tu­ro­znaw­stwo na Uni­wer­sy­te­cie Gdań­skim oraz fo­to­gra­fię w Szko­le Fil­mo­wej FAMU w Pra­dze. W swo­ich pra­cach po­ru­sza te­ma­ty spo­łecz­ne, eko­lo­gicz­ne i po­li­tycz­ne, ta­kie jak kon­sump­cjo­nizm, rę­ko­dziel­nic­two czy ar­te­te­ra­pia. Ini­cja­tor dzia­łań warsz­ta­to­wo-par­ty­cy­pa­cyj­nych, w któ­rych od­twa­rza tra­dy­cyj­ne tech­ni­ki rę­ko­dziel­ni­cze i osa­dza je we współ­cze­snym kon­tek­ście. Współ­twór­ca ko­lek­ty­wu aty­stycz­no-ba­daw­cze­go Biu­ro Wspól­nej Ak­tyw­no­ści, zaj­mu­ją­ce­go się zrów­no­wa­żo­ną pro­duk­cją oraz do­stęp­no­ścią w polu sztu­ki. Współ­za­ło­ży­ciel gru­py Wspól­no­ta Mię­dzy­ga­tun­ko­wa+ o cha­rak­te­rze ar­ty­wi­stycz­no-eko­lo­gicz­nym. Na­le­żał do ko­lek­ty­wu ar­ty­stycz­ne­go Zbiór Pu­sty. Jego pra­ce były po­ka­zy­wa­ne na wy­sta­wach in­dy­wi­du­al­nych, m.in.: w Cen­trum Sztu­ki Współ­cze­snej Łaź­nia w Gdań­sku, w Pań­stwo­wej Ga­le­rii Sztu­ki w So­po­cie, w Ga­le­rii Miej­skiej BWA w Byd­gosz­czy, w Ga­le­rii EL w El­blą­gu oraz na wy­sta­wach zbio­ro­wych, m.in.: w Cen­trum Rzeź­by Pol­skiej w Oroń­sku, w BWA w Zie­lo­nej Gó­rze, w BWA w Tar­no­wie, w BWA we Wro­cła­wiu, w Ga­le­rii La­bi­rynt w Lu­bli­nie. Roz­wi­ja­jąc swo­ją prak­ty­kę ar­ty­stycz­no-ba­daw­czą uczest­ni­czył m.in. w pro­gra­mie men­tor­skim Stu­dio Mi­strzy­ni Jo­an­ny Raj­kow­skiej, brał udział w re­zy­den­cji ar­ty­stycz­nej w Cen­trum Rzeź­by Pol­skiej w Oroń­sku oraz był współ­ku­ra­to­rem wy­sta­wy “Ma­gicz­ne za­aga­żo­wa­nie” w Ga­le­rii Miej­skiej Ar­se­nał w Po­zna­niu, na któ­rej po­ka­za­na zo­sta­ła twór­czość i ak­tyw­ność kil­ku­dzie­się­ciu osób z pola sztu­ki współ­cze­snej i ak­ty­wi­zmu ukie­run­ko­wa­ne­go na ochro­nę przy­ro­dy.

Wa­cław So­ba­szek - współ­za­ło­ży­ciel olsz­tyń­skiej „Pra­cow­ni”. Od roku 1982 w go­spo­dar­stwie te­atral­nym w Wę­gaj­tach mu­zy­ku­je, re­ży­se­ru­je, or­ga­ni­zu­je fe­sti­wal Wio­ska Te­atral­na, pi­sze son­gi, pu­bli­ku­je wier­sze i dzien­ni­ki. Współ­au­tor pro­gra­mu: „Źró­dła i przy­szłość 2010 - 2030”.

Wydarzenie odbywa się w ramach programu Przestrzenie Sztuki Łódź - Teatr 2023.

Organizator: Fabryka Sztuki w Łodzi
Współorganizatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzi Narodowego, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Narodowy Instytut Muzyki i Tańca, Urząd Miasta Łodzi
Partner: Teatr CHOREA

Program Przestrzenie Sztuki jest finansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, realizowany przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego oraz Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Program dofinansowano ze środków Urzędu Miasta Łodzi.